Mrożenie zarodków – kriokonserwacja

• Mrożenie zarodków, które nie zostały przeniesione do macicy i później ich wykorzystanie daje szansę na uzyskanie ciąży po rozmrożeniu zarodków.
• Zamrożone zarodki jednak nie zawsze przeżywają proces mrożenia.
• Możliwe jest dziś mrożenie zarodków, a efekty uzyskane porozmrożeniu są porównywalne.
• W przypadku mrożenia zarodków mogą się pojawić problemy etyczne i prawne w momencie separacji lub rozwodu pary.
• Każda para posiadająca zamrożone zarodki powinna się czuć odpowiedzialna za ich posiadanie.

Mrożenie (kriokonserwacja) zarodków jest procedurą powszechną. W związku z tym, że w wyniku stymulacji powstaje większa liczba komórek jajowych, a w związku z ich zapłodnieniem większa liczba zarodków – nie wszystkie zarodki mogą zostać podane do macicy kobiety.

Zarodki, które nie zostały przetransferowane do macicy mogą zostać zamrożone w celu późniejszego wykorzystania. Pozwala to na zmniejszenie kosztów i uciążliwości poprzez ominięcie stymulacji jajników w przypadku decyzji o kolejnych procedurach zapłodnienia pozaustrojowego. Możliwość mrożenia zarodków zmniejsza też zapotrzebowanie pacjentów na transfer wielu zarodków w jednym cyklu, co powoduje zmniejszenie ryzyka ciąży mnogiej.

Mrożenie zarodków jest również procedurą z wyboru w przypadku zespołu hiperstymulacji (mrożone są wówczas albo wszystkie komórki, albo zarodki) lub wówczas, kiedy para wie, że w przyszłości jej płodność może zostać ograniczona w związku z np. konieczną terapią przeciwnowotworową lub zabiegiem chirurgicznym.

Wskaźnik uzyskanych ciąż po rozmrożeniu i transferze zarodków jest nieco niższy niż przy cyklu IVF z niemrożonych zarodków. Może być to związane z faktem, że do mrożenia przeznacza się zarodki nieco gorszej jakości, zarodki najlepsze transferowane są bowiem bezpośrednio w danym cyklu.

W sytuacjach, kiedy nie dokonuje się wyboru zarodków do transferu bezpośredniego, a mrozi się wszystkie, wskaźnik uzyskanych ciąż jest zbliżony do wyniku uzyskiwanego w przypadku świeżych cykli IVF.

Wskazania do mrożenia zarodków:

• mrożenie nadmiarowych, prawidłowo rozwijających się zarodków w przebiegu procedury zapłodnienia pozaustrojowego;
• mrożenie zarodków w przebiegu procedury zapłodnienia pozaustrojowego przy negatywnej kwalifikacji pacjentki do transferu zarodków w danym cyklu leczenia IVF;
• mrożenie zarodków, które nie zostały podane w celu zmniejszenia ryzyka ciąży mnogiej;
• zabezpieczenie płodności w przypadku koniecznych procedur medycznych, które mogą ją ograniczyć;
• zwiększenie szans na uzyskanie ciąży w jednym cyklu stymulacyjnym (najpierw świeży cykl, potem transfer mrożonych zarodków);
• zmniejszenie ryzyka związanego ze stymulacją poprzez zmniejszenie liczby cykli stymulowanych;
• zmniejszenie kosztów procedur zapłodnienia pozaustrojowego (brak stymulacji przy transferze mrożonych zarodków);
• zmniejszenie ryzyka rozwinięcia się zespołu hiperstymulacji w przypadku takiego zagrożenia i przesunięcie rozpoczęcia ewentualnej ciąży.

Metody kriokonserwacji zarodków i ryzyko związane z mrożeniem zarodków

Jest kilka technik mrożenia zarodków i stale są one doskonalone. Metody te obecnie to m.in. powolne mrożenie (slow) – stopniowe mrożenie zarodków ze wsparciem specjalnych urządzeń oraz szybkie mrożenie (rapid) nazywane też witryfikacją.

W procesie mrożenia zarodków najbardziej szkodliwym czynnikiem są tworzące się wewnątrz komórek kryształki lodu. Mogą one uszkodzić delikatne struktury we wnętrzu komórek i tym samym zaburzyć a nawet uniemożliwić dalszy rozwój zarodka.

Slowfreezing – kontrolowane powolne zamrażanie

Aby zniwelować tworzenie się kryształków stosuje się różne procedury, wykorzystujące specjalne związki chemiczne, zwane krioprotektantami. Są to zwykle polialkohole oraz cukry proste: glikol polietylenowy, glicerol, glukoza, sacharoza i inne. Zadaniem krioprotektantów jest ochrona komórek poprzez wypieranie wody wewnątrzkomórkowej, z której tworzą się kryształki. Jednakże poziom tych związków w komórce nie może być zbyt wysoki, gdyż w takim przypadku są one dla komórek toksyczne.

Witryfikacja

To proces przejścia ze stanu ciekłego do stałego bez tworzenia się niekorzystnych dla komórek kryształków lodu. Efekt ten osiąga się poprzez zastosowanie wysokiej koncentracji krioprotektantów oraz błyskawicznego chłodzenia (w tempie 1 000-30 000 st. C/min.) Struktura tworząca się podczas procesu witryfikacji pod względem budowy przypomina szkło.